ҚР мәдениет және ақпарат министрі Аида Ғалымқызы Балаева
12-02-2024
ҚР мәдениет және ақпарат министрі Аида Ғалымқызы Балаева
Кітап басып шығару мәселесі туралы ақпаратпен бөлісе келе бұл үлкен жауапкершілікті талап ететін жұмыс екендігіне ерекше тоқталды.
Сондай-ақ, бұл саланы дамытуға жаңа ереже қабылданатынын да айтып өтті. «Бұдан былай кітаптар бірнеше сараптамалық сатылардан өтіп, тек үздіктері ғана жарыққа шығады. Өтінімдер жылына 2 рет қабылданады. Келіп түскен құжаттарды тексеруге 10 күн, қоғамдық талқылауға 15 күн, арнайы құрылатын тәуелсіз комиссияның тексеруіне 15 күн және сарапшылардың қортындысын дайындауға 2 ай мерзім беріледі», - деді.
«Осы уақыт аралығында оқырмандардың пікірінен бөлек, отандық ғылыми-зерттеу орталықтарының әлеуметтік зерттеулері, кітап дүкендерінің сатылымға қатысты статистикалық мәліметтері, баспалардың басылым рейтинг тізбесі назарға алынады».
«Міне, осыдан кейін ғана өкілетті орган нақты шешім қабылдайтын болады. Екінші, биылдан бастап жаңа әдеби туындыларға бұрынғы қаламақы (гонорар) орнына грант беріледі. Грант министрлік жанынан құрылған сараптамалық комиссияның шешімімен тағайындалады.
Ал кітапты басып шығару және сатылымға шығару құқығы автордың өзінде қалады. Егер ол кітап бір жыл көлемінде жарыққа шығып, кітап дүкендері арқылы жақсы сатылым көрсетсе, оның келесі басылымы мен таралымын мемлекет өз мойнына алады», - деді министр.
«Үшінші, сондай-ақ, аударма әдебиеті бойынша ҚР мәдениет туралы заңына бірқатар өзгерістер енгізу көзделіп отыр. Мемлекеттік тапсырыспен басылып шығатын әдебиеттердің электронды нұсқасы Ұлттық электрондық кітапханасында жарияланады. Бұл, өз кезегінде электрондық нұсқаларын жариялаудағы авторлық-құқықтық шектеуліктеріне сәйкес, әлемдік танымал туындыларды басып шығаруға мүмкіндік бермей отыр. Кітап басып шығаруға берілетін өтінімдер аясын кеңейту мақсатында, бұл тармақшаны толығымен алып тастауды ұсынамыз».
«Төртінші, бестселлерге айналған әлемдік әдебиеттің классикалық және заманауи туындыларын қазақ тіліне аудару қазіргі таңда жеке баспалар арқылы реттелуде. Енді баспагерлер авторлық құқығын алып, қазақ тіліне аударған белгілі шетелдік туындыларды мемлекеттік тапсырыспен басып шығара алады.
Бесінші, жаңа ережеде сараптама комиссиясының әдебиеттерді оқып, қорытынды пікір жазу уақыты екі айға қысқарылатын болғандықтан, жұмыстың күрделілігіне қарай өтемақы көлемін екі есеге ұлғайту қарастырылатын болады.
Алтыншы, Мәдениет туралы заңда жазушы мәртебесін айқындау ұсынылады. Бұл заңның толық жұмыс істеуіне септігін тигізеді.
«Құрметті достар, кітап дегеніміз алдыңғы ұрпақтың кейінгі ұрпаққа қалдырған рухани өсиеті. Кітап оқудан тиылсақ, ой ойлаудан да тиылар едік». Көрнекті жазушы Ғабит Мүсіреповтің бұл сөздерінің уақытқа тәуелді мерзімі де, заманға тәуелді рухани өлшемі де жоқ. Өйткені, кітаппен дос болғанның, білімге, ізгілікке, көрегенділікке жаны құмар болатыны анық. Сондықтан оқырмандарға ой салатын сапалы кітап шығарып, әдебиетті дұрыс қорытуды әзірден бастағанымыз абзал болмақ. Бұл басты құндылық», - деп сөзін қортындылады.
